ಹಲ್ದೀರಾಮ್: ಎರಡು ಪೈಸೆಯಿಂದ 9,000 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಯ ಪ್ರಯಾಣ

ವರ್ಷ 1919. ಬಿಕಾನೇರ್‌ನ ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ, ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷದ ಹುಡುಗ ಹಲ್ದೀರಾಮ್ ತನ್ನ ತಾಯಿಯಿಂದ ಭುಜಿಯಾ ತಯಾರಿಸುವುದನ್ನು ಕಲಿತು, ಕೇವಲ ಎರಡು ಪೈಸೆಗೆ ಅದನ್ನು ಮಾರಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಸರಳ ಆರಂಭವು ಸಾವಿರಾರು ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಮೌಲ್ಯದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅಡಿಪಾಯವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವನಿಗೆ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ.

ಹಲ್ದಿರಾಮ್: ಮೊದಲ ಪ್ರಯತ್ನ

ಹಲ್ದಿರಾಮ್ 1908ರಲ್ಲಿ ಬಿಕಾನೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಬಡ ಕುಟುಂಬದಿಂದ ಬಂದ ಈ ಬಾಲಕನ ತಾತ ಬಿಕಾನೇರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಬೂಜಿಯಾ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪುಟ್ಟ ಅಂಗಡಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಬೂಜಿಯಾ ಮಾರುತ್ತಿದ್ದ. ತಾತನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಹಲ್ದಿರಾಮ್ ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೇ ಬೂಜಿಯಾ ತಯಾರಿಕೆ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಹನ್ನೆರಡನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಬೂಜಿಯಾ ತಯಾರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಬೂಜಿಯಾ ಮಾರಾಟದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ದನಿಯಂತೆ ದುಡಿಸಲು ಬಯಸಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಬೂಜಿಯಾ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಬಯಸಿದರು.

ಹಲ್ದಿರಾಮ್ ಈ ವೇಳೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಮಹತ್ವದ ಪಾಯಿಂಟ್ ಗಮನಿಸಿದರು. ಅವರು ಮಾಡುವ ಬೂಜಿಯಾ ಕಡಲೆಹಿಟ್ಟಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಆದರೆ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಜನರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮೋತ್ ದಾಲ್ ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದು ಅವರನ್ನು ಅಚ್ಚರಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟಿತು. ಆಗ ಹಲ್ದಿರಾಮ್ ಕಡಲೆಹಿಟ್ಟಿನೊಂದಿಗೆ ಮೋತ್ ದಾಲ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಹೊಸ ಬೂಜಿಯಾ ತಯಾರಿಸಿದರು. ಜನರು ಹೊಸ ಬೂಜಿಯಾ ತುಂಬಾ ರುಚಿಯಾಗಿ ಕಂಡು, ಇದಕ್ಕೆ ಬೆಲೆಕೊಟ್ಟು ಖರೀದಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಆದರೆ, ಇದರಿಂದ ತೃಪ್ತಿ ಹೊಂದದೇ, ಹಲ್ದಿರಾಮ್ ತಮ್ಮ ಬೂಜಿಯಾ ಇನ್ನೂ ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗಿಸಬೇಕೆಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು.

ಅವಿರತ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು
ಹಲ್ದಿರಾಮ್ ಗಮನಿಸಿದರು ತಮ್ಮ ಬೂಜಿಯಾ ಗಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಮೃದುವಾಗಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ಹಗ್ಗದಂತೆ ಸಣ್ಣ, ಹುರುಳಾದದ್ದಾಗಿಸಿದರೆ ತಿನ್ನುವ ಅನುಭವ ಇನ್ನೂ ಉತ್ತಮವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಆದರೆ, ಇದನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು, ಮೊದಲಿಗೆ ಹಿಟ್ಟನ್ನು ತಣ್ಣಗಾಗಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಹಗುರವಾಗಿಸಲು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಜಾಲಗಳನ್ನು ಬಳಸಬೇಕೆಂಬುದು ಅವರಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಯಿತು. ಹಲವಾರು ಜಾಲಕಾರರೊಂದಿಗೆ ಕೈಜೋಡಿಸಿ, ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಮೂಲಕ ಅವರು ಸಣ್ಣ, ಬಲವಾದ ಬೂಜಿಯವನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದರು. ಈ ಬೂಜಿಯಾ ಕೇವಲ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಬೇರೆಲ್ಲೆಡೆ ಕೂಡ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು.

ಅದ್ಭುತ ಬ್ರ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ತಂತ್ರ
ಹಲ್ದಿರಾಮ್ ಕೇವಲ ಬೂಜಿಯಾ ರುಚಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ತೋರಲಿಲ್ಲ, ಅವರು ಬ್ರ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ಅಲ್ಲಿ ಕೂಡ ದೊಡ್ಡ ಸಾಹಸ ಮಾಡಿದರು. ಬಿಕಾನೇರ್‌ನ ರಾಜ ಮಹಾರಾಜಾ ಡುಂಗರ್ ಸಿಂಗ್ನ ಹೆಸರು ಬಳಸಿ, “ಡುಂಗರ್ ಸೇವ್” ಎಂದು ಹೆಸರಿಟ್ಟ. ಇದು ಅವರ ಬೂಜಿಯಾವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು, ಮತ್ತು ಜನರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಲೆಯನ್ನು ನೀಡಲು ತಯಾರಾದರು.

ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಏರುಪೇರುಗಳು
1944ರಲ್ಲಿ, ಬ್ಯೂಜಿಯಾ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕುಟುಂಬ ಕಲಹದಿಂದಾಗಿ, ಹಲ್ದಿರಾಮ್ ಕುಟುಂಬದಿಂದ ದೂರ ಸರಿಯಬೇಕಾಯಿತು. ತಮ್ಮ ಮನೆ ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಅವರು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಸದಾಗಿ ಜೀವನ ಆರಂಭಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನೂ ಹೊರುವುದಿಲ್ಲದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಆತ್ಮಸ್ಥೈರ್ಯ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳದೆ, ಕೆಲವೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಬೂಜಿಯ ತಯಾರಿಕೆ ಪುನರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಚಂಪಾ ದೇವಿ ಕೂಡ ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು.

ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ ಪ್ರವಾಸದಿಂದ ಬಂದ ಮಹತ್ವದ ತಿರುವು
1950ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಕತ್ತಾಕ್ಕೆ ಅವರ ಮಿತ್ರನ ಮದುವೆಗೆ ಹೋದಾಗ, ಅಲ್ಲಿನ ಜನರು ಅವರ ಬೂಜಿಯ ರುಚಿಗೆ ಫಿದಾ ಆದರು. ಈ ವೇಳೆ ಹಲ್ದಿರಾಮ್ ಅವರ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ನೋಡಿದರು. ಅವರ ಪುತ್ರ ರಾಮೇಶ್ವರ ಹಾಗೂ ಮೊಮ್ಮಗ ಶಿವಕಿಶನ್ ಅವರನ್ನು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಬೂಜಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಸ್ಥಾಪನೆಗಾಗಿ ಕಳುಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕ ಅಂಗಡಿ ಆರಂಭಿಸಿ, ಅವು ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಯ ಸ್ಥಳೀಯ ರುಚಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ “ಬಂಗಾಳಿ ಮಿಶ್ರಣ” ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಸಸ್ಯಾಹಾರಿ ಸ್ನ್ಯಾಕ್ ಅನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದರು, ಇದು ಕೂಡ ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು.

ನಾಗಪುರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಯಶೋಗಾಥೆ
1968ರಲ್ಲಿ, ಶಿವಕಿಶನ್ ನಾಗ್ಪುರದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಆರಂಭಿಸಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಕಾಜು ಕಟ್ಲಿ ಸಹಿತ ಬೇರೊಂದು ಸಿಹಿ ತಯಾರಿಸಿದರು. ಈ ಕಾಜು ಕಟ್ಲಿ ಕೂಡ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯಲ್ಲೂ ಮುನ್ನಡೆಸಿತು. ಅಲ್ಲದೆ, 1971ರಲ್ಲಿ ಅವರು ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿ ದೋಸ, ಇಡ್ಲಿ ಜೊತೆಗೆ ಸಮೋಸಾ, ಕಚೋರಿ ಮುಂತಾದ ಸವಿಯನ್ನೂ ಜನರಿಗೆ ತೋರಿಸಿದರು.

ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತರಣೆ
1990ರ ನಂತರ, ಹಲ್ದಿರಾಮ್ಸ್ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ, ಗಾಳಿಯ ಕಡತಗಳಲ್ಲಿ ಬೂಜಿಯಾ ಇಟ್ಟು, ಅವುಗಳ ಶೇಲ್ಫ್ ಲೈಫ್ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಮಾಡಿದರು. ಇದರಿಂದ ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಬಡವರು ಮತ್ತು ವಿವಿಧೆಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಕಂಡರು.

ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವಿಸ್ತರಣೆ
ಇಂದು ಹಲ್ದಿರಾಮ್ಸ್ ಕೇವಲ ಭಾರತದಲ್ಲಲ್ಲ, 80ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. 9,000 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ವಹಿವಾಟು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದು, ಹಲ್ದಿರಾಮ್ ಇಂದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಸ್ನಾಕ್ಸ್ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಮಾಹಿತಿ: ಹಲ್ದಿರಾಮ್ಸ್ ಪ್ರಾರಂಭವಾದದ್ದು ಕೇವಲ 2 ಪೈಸೆಯ ಬೂಜಿಯಾ ಮಾರಾಟದಿಂದ, ಆದರೆ ಇಂದಿನಂತಾಗಿರುವ ಸಾವಿರಾರು ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಾಧನೆಯು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಗೂ ಒಂದು ಪ್ರೇರಣೆ.